Hulpverlening aan volwassenen met een visuele beperking én een ernstige psychische aandoening

Volwassenen met een visuele beperking én een ernstige psychische aandoening ervaren geregeld moeite bij het vinden van zorg die écht aansluit bij hun behoeften en wensen. Een combinatie van beperkingen kan het leven erg complex maken, omdat er dan minder mogelijkheden zijn om de visuele beperking te compenseren. Deze situaties vragen om specifieke kennis over het signaleren van problemen en de hulpverlening aan deze cliëntengroep. Door de jaren heen hebben professionals specialistische kennis en ervaring opgedaan over hoe mensen met deze combinatie van problemen het beste benaderd en ondersteund kunnen worden. Echter was deze kennis vooral aanwezig in de hoofden en harten van de individuele professional.

Onderzoek & resultaten

Om deze impliciete kennis uit de hoofden en harten naar het papier te krijgen, heeft Marit van Buijsen tijdens haar promotieonderzoek de kennis en kunde over het begeleiden en behandelen van volwassenen met een visuele beperking en een ernstige psychische aandoening in kaart gebracht. Dit heeft geleidt tot een beschrijving van de kenmerken van de cliëntengroep en een systematische weergave van het hulpverleningsproces en zijn uitkomsten.

Kenmerken van cliëntengroep

Volwassenen met een visuele beperking en ernstige psychische aandoeningen worden door professionals omschreven als kwetsbare cliënten met een complex beeld. Door de combinatie van problemen en (negatieve) ervaringen in de levensloop en de zorg hebben zij moeite met het toelaten van ondersteuning van zorgverleners. Hierbij spelen problemen in het hechten aan naasten of zorgverleners, een fragiel vertrouwen en het voelen van onvoldoende veiligheid een belangrijke rol. Dit maakt het voor deze cliëntengroep een uitdaging om volwaardig aan het dagelijks leven te kunnen deelnemen en dikwijls hebben deze mensen specifieke ondersteuning nodig.

Deze cliëntengroep voelt zich het meeste thuis binnen de visuele sector, hier hoort ook de basis van de zorg te liggen. Daarnaast dient er een bepaalde basiskennis van de bijkomende (psychische) problematiek aanwezig te zijn, evenals een goede samenwerking met andere sectoren om specialistische zorg te kunnen bieden voor de bijkomende psychiatrische problematiek.

Specialistische en gefaseerde aanpak

Om goed bij de problematiek en behoeften van deze cliënten aan te kunnen sluiten, geven professionals aan dat zij gefaseerde ondersteuning bieden volgens de volgende fases.

Opbouwfase

Deze fase is gericht op het opbouwen van een vertrouwensrelatie, bieden van veiligheid en het toewerken naar stabiliteit voor de cliënt zelf en de manier waarop de ondersteuning wordt ingericht.

Stabiliteitsfase

De opbouwfase gaat langzaam over naar een stabiliteitsfase waarin de begeleiding zich richt op het continueren van de opgebouwde ondersteuning met als doel het behouden van vertrouwen, veiligheid en stabiliteit.

Interventiefase

Vanuit de stabiliteitsfase is het soms mogelijk om stapsgewijs aan kleine doelen te werken die de levenskwaliteit van de cliënt kunnen vergroten. Hierbij is sprake van een intermitterend proces (periodiek, met onderbrekingen), waarbij continu wordt afgestemd op de mogelijkheden van de cliënt op dat moment, zonder druk op te leggen.

De opbouw van deze fasen is weergegeven in onderstaand model.

Het biedt zowel professionals als cliënten een duidelijk kader, waarin vanuit zorgvuldig opgebouwd vertrouwen en veiligheid, wordt toegewerkt naar een stabiele balans in het leven van de cliënt.

Logic model

Bovenstaande resultaten zijn overzichtelijk weergegeven in een ‘logic model’, bestaande uit een beschrijving van de fasen en zijn uitkomsten, de assumpties die aan dit proces ten grondslag liggen en de contextuele factoren die mede bijdragen aan de uitkomsten van dit proces. Via deze link kunt u de Engelse versie van dit model bekijken.

Door deze weergave kan de specifieke deskundigheid van de Robert Coppes Stichting geborgd blijven, het belang ervan worden aangetoond en is overdracht en scholing van de werkwijze mogelijk gemaakt.

Het onderzoek is in 2021 afgerond en heeft geleid tot een proefschrift geschreven door Marit van Buijsen onder supervisie van Prof. Luc de Witte en Prof. Scott Weich van de University of Sheffield (UK) en Dr. Uta Roentgen van Zuyd Hogeschool. Ook zijn de resultaten verwerkt in verschillende documenten ten behoeve van het delen en of verder verbeteren van de zorg aan volwassenen met een visuele beperking en ernstige psychiatrische aandoening.

Meer informatie

In onderstaande documenten kunt u meer informatie vinden over de zorg aan volwassenen met een visuele beperking en een ernstige psychische aandoening. Deze documenten zijn bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de zorg aan deze cliëntengroep. Ze zijn in het bijzonder van toepassing voor hulpverleners (begeleiders, behandelaars, vertrouwenspersonen etc.) en medewerkers van andere partijen die betrokken zijn bij de zorg aan mensen met een visuele beperking en ernstige psychiatrische aandoening (zoals WMO-consulenten, beleidsmakers etc.).

Neemt u voor meer informatie contact met ons op via EIK@robertcoppes.nl.

Documenten

Andere producten

  • E-learning en leermodule in de basiscursus ‘Functioneren met een visuele beperking’ voor nieuwe medewerkers van de Robert Coppes Stichting. Deze kan, als losse leermodule, ook worden aangeboden aan externe organisaties.