De negen leden van de ZonMw-programmacommissie kwamen hiervoor naar Visio in Huizen. Het bezoek vond plaats in het kader van de aanvraag voor het Meerjarig deelsectorplan Visueel. Joost Heutink, directeur Kennis, Expertise en Innovatie bij Visio vertelde tijdens het welkomstwoord dat het onmogelijk was om in één bezoek alles op de ‘menukaart’ van expertise te serveren en te laten zien wat de ‘kenniskeuken’ allemaal kan. ‘Daarom geven we u een proeverij met vijf hapjes. En wel: opleiden van professionals, verspreiding van kennis rond toegankelijkheid, doofblindheid, wetenschappelijk onderzoek rond CVI en technologische innovatie.’ De eerste vier hapjes werden geserveerd in de vorm van een kenniscafé. Technologische innovaties werden opgediend tijdens een innovatiemarkt.

Kenniscafé

Tijdens het kenniscafé schoven om de beurt deskundigen aan tafel. Zij spraken en discussieerden over hoe zij expertise ontwikkelen en inzetten bij hun werk, hoe die kennis verbonden is aan de cliëntenpraktijk en wat de meerwaarde van de expertise is voor mensen met een visuele beperking.

Een belangrijke terugkerende vraag is: wat is de ervaring van degenen voor wie we kennis ontwikkelen? Oftewel: de professionals die onze expertise raadplegen en natuurlijk mensen met een visuele beperking zelf. Om de commissie daarvan een beeld te geven, praatten externe gasten mee over hun ervaring. Vaste tafelgasten waren Peter Zwart (vrijwilliger bij de OogVereniging) en Roger Ravelli (MaculaVereniging); beide hebben een visuele beperking. Gespreksleider Bart Slikkerveer (procesbegeleider en veranderdeskundige bij Bartiméus) zorgde voor een goede sfeer en boeiende gesprekken.

Brede kennisbasis

Tijdens het gesprek over verspreiding van kennis rond toegankelijkheid, legde deskundige Frouck de Boer uit dat een toegankelijke samenleving inhoudt dat ‘de openbare ruimte zo moet worden ontworpen dat iedereen er gebruik van kan maken, dus ook mensen met een visuele beperking’. Twee medewerkers van de gemeente Zaandam vertelden dat ze vaak ervaringsdeskundigen betrekken bij toegankelijkheidskwesties. De vraag werd opgeworpen of ervaringsdeskundigheid niet centraal moet staan. Severine Kas, eveneens deskundige op het gebied van toegankelijkheid, reageerde: ‘Dat heeft zeker grote waarde, maar je hebt de driehoek nodig van die ervaringsdeskundigheid, de partij die advies vraagt (zoals de gemeente) én expertise van de visuele sector, omdat wij werken vanuit een brede wetenschappelijke kennisbasis.’ Een van de ervaringsdeskundigen aan tafel opperde dat het goed zou zijn als er ook wettelijke richtlijnen zouden komen bij ontwerpen. Iedereen beaamde, maar ‘zo lang dat nog niet zo is, moeten we goed samenwerken om het voor elkaar te krijgen’, vonden de deskundigen.

Innovatiemarkt: zelf voelen

Na het kenniscafé gingen de commissieleden in groepjes van drie rond bij vijf kraampjes van de innovatiemarkt. Daar hadden Bartiméus, Visio en Robert Coppes Stichting ICT-toepassingen uitgestald voor mensen met een visuele beperking. Zo konden commissieleden bij een van de kraampjes Virtual-Realitybrillen uitproberen. Er is speciale VR-software waarmee mensen met een visuele beperking veilig kunnen trainen om door het verkeer te komen. En andere VR-software die naasten en zorgverleners laat beleven wat iemand met een specifieke beperking precies ziet. Bij een ander kraampje probeerden de commissieleden de trilriem uit. Deze helpt mensen met doofblindheid om zelfstandig de weg in huis te vinden. De riem geeft de richting aan door te trillen aan een bepaalde kant, en navigeert aan de hand van infraroodsignalen.

Daarom de site visit: Meerjarenplan Visueel

De site visit vond plaats vanwege het Meerjarig deelsectorplan Visueel dat Bartiméus, Visio en Robert Coppes Stichting samen ontwikkelen. Doel van het sectorplan Visueel is om beter samen te werken aan kennis en innovaties op het gebied van leven met een visuele beperking – en daarmee bij te dragen aan betere zorg en advies.

Expertisefunctie: meer kennis en betere zorg

Die kennisontwikkeling is onderdeel van een breder overheidsprogramma genaamd Expertisefunctie Zintuiglijk Gehandicapten. ZonMw coördineert dit programma. De programmacommissie heeft een belangrijke adviesrol in de beoordeling van het programma. In het sectorplan Visueel komt onder andere te staan wat voor de periode 2020 – 2022 de gezamenlijke ambitie is, hoe de drie organisaties daarmee aan de slag gaan en hoe ze daarin samenwerken met elkaar en met andere partijen.

Vervolg

Op 25 september dienen Visio, Bartiméus en Robert Coppes Stichting het meerjarig deelsectorplan Visueel in bij ZonMw. Goedkeuring is een randvoorwaarde voor het ontvangen van financiële middelen om de expertisefunctie de komende periode uit te voeren.